ดอกชวนชม
ดอกชวนชมเป็นไม้ประดับชนิดหนึ่งที่ได้รับความนิยมจากผู้สนใจ รัก และปลูกเลี้ยงไม้ ดอกไม้ใบประดับกันอย่างมากที่สุด เพราะชวนชมเป็นพันธุ์ไม้ที่ปลูกเลี้ยงกันง่ายในสภาพอากาศร้อน ทรงต้นดูแปลกตา ให้ดอกชมกันตลอดปี และสีสันดอกสดใสสวยงามยิ่งมีการผสมพันธุ์จนได้ชวนชมต้นใหม่ที่แตกต่างออกไปจากต้นพ่อพันธุ์ต้นแม่พันธุ์ ทำให้มีชวนชมดอกสีแปลกๆ และได้รับความนิยมอย่างแพร่หลายมากขึ้น ชวนชม หรือที่เรียกกันว่า ลั่นทมยะวา เป็นพืชที่มีถิ่นกำเนิดในแอฟริกาตะวันออก แถบแทนซาเนีย เคนยา และ ยูกันดา สามารถทนแล้งอยาในทะเลทรายได้เพราะเป็นพืชอวบน้ำจนได้ชื่อว่าเป็นกุหลาบแห่งทะเลทราย ( Desert Rose)
การแยกประเภทสายพันธุ์ชวนชม แบ่งออกเป็น 5 สายพันธุ์ดังนี้
1. ใบใหญ่ ปลายใบกลมหรือมน มีรอยเว้าแหลม ขอบใบปิดเป็นคลื่น ดอกสีชมพูถึงสีม่วง สีม่วงเข้มในส่วนของกลีบดอกที่เชื่อมกันเป็นหลอด พบในนามิเบีย และ ทางตอนใต้ของอังโกลา
2. ส่วนโคนต้นที่แข็งแรงและมีเนื้อไม้อยู่ใต้ดินลำต้นส่วนที่อยู่เหนือดินมีลักษณะผอมยาวและมีเนื้ออ่อน ใบรูปแถบขนาด 5´30 เซนติเมตร สีเขียวอมเทา แผ่นใบมีขนสั้นปกคลุม และมีสารจำพวกขี้ผึ้งเป็นผงละเอียดปกคลุมใบ พบในแถบตะวันออกของนามิเบีย ตอนเหนือของเคป และทางตอนใต้ของบอตสวานา
3. ทรงพุ่มเตี้ย ลำต้นรวมกันเป็นกลุ่ม กิ่งเรียงเป็นแนวสั้นๆ รวมกันเป็นกระจุก แผ่นใบเกลี้ยง ดอกสีชมพูสด พบใน โซโคตรา
4. มีชื่อสามัญว่า Mock-azalea ไม้ยืนต้นขนาดเล็ก ใบรูปลูกศรแคบยาว แผ่นใบเกลี้ยง ยาวประมาณ 6 เซนติเมตร หรือรูปไข่ ใต้ใบสีเขียวนวล ดอกเล็กมีสีขาวถึงสีชมพู พบในเขตตะวันออกของแอฟริกา เคนยา โซมาลีแลนด์ และเอเดน
5. มีชื่อสามัญว่า White Impala Lily ลำต้นส่วนโคนที่แข็งอยู่ใต้ดินบางส่วน ใบกว้างรูปหอกกลับ หรือรูปไข่ แผ่นใบหนา ใบอ่อนมีขนอ่อนเล็กๆปกคลุมใต้ใบ ดอกอ่อนบริเวณปลายยอดเป็นกลุ่ม ดอกสีขาว หลอดดอกสีแดงเข้ม พบในสวาซิแลนด์ ทรานสวาลล์ และโมซัมบิก
ดินปลูก ดินที่เหมาะสมต่อการเจริญเติบโต ควรเป็นดินโปร่งร่วนซุย มีการระบายน้ำดี ซึ่งสามารถใช้วัสดุเหลือจากการเกษตรที่หาได้ง่ายตามท้องถิ่นมาผสมเป็นดินปลูกดังนี้
-หน้าดินผสมกับมะพร้าวสับและปุ๋ยคอก อัตราส่วน 1: 2 : 1 ในส่วนของมะพร้าวสับถ้าเป็นไม้ที่มีขนาดเล็ก เราจะใช้มะพร้าวสับชิ้นเล็กแต่ถ้าต้นขนาดใหญ่ต้องใช้มะพร้าวสับที่ชิ้นใหญ่ขึ้น เพราะถ้าใช้ชิ้นเล็กจะย่อยสลายเร็ว และทำให้ดินแน่น การให้น้ำก็ให้เป็นปกติวันละครั้งไม่ให้น้ำจนน้ำแฉะมาก เพราะจะทำให้รากเน่า
- ดินร่วนผสมกับปุ๋ยคอกใบก้ามปูและกาบมะพร้าวสับ อัตราส่วน 1:1:2:4 ผสมให้เข้ากันสามารถใช้กับชวนชมได้ทุกขนาด น้ำ ที่ควรใช้ควรเป็นน้ำสะอาดไม่ควรลดดอกเพราะจะทำให้กลีบดอกช้ำ และร่วงเร็ว ผู้ปลูกควรสังเกตการให้น้ำดังนี้
- สภาพของต้นชวนชมถ้าขาดน้ำใบจะเหี่ยวขอบใบไหม้และร่วง ดอกมีอายุการบานสั้นและร่วงเร็วถ้าได้รับน้ำมากเกินไป รากจะเน่า โคนนิ่มทำให้ต้นเหี่ยวทั้งต้น
- เครื่องปลูกควรปรับปรุงดินให้โปร่งด้วยกาบมะพร้าวสับหรือแกลบ เมื่อผิวดินแตกเป็นเกล็ดให้ลดน้ำจนน้ำซึมออกมาจากก้นกระถาง
- สภาพอากาศในฤดูร้อนและฤดูหนาวควรลดน้ำช่วงเช้าวันละครั้งตามปกติ แต่ในฤดูฝนควรเว้นช่วงตามความเหมาะสม การลดน้ำช่วงเช้าโดยให้น้ำละเหยก่อนถึงเย็นช่วยในการป้องกันการเกิดโรคต่างๆที่ระบาดในสภาพความชื้นสูง แสงแดด ชวนชมเป็นไม้ดอกที่ชอบแดด 100% อยู่แล้ว เพราะเป็นไม้เขตร้อน แต่ถ้าจะให้ดีช่วงที่เป็นต้นเล็กๆควรไว้ที่ร่มก่อนแล้วค่อยเอาออกแดดหรือในที่โล่งแจ้ง ปุ๋ย ชวนชมเป็นพืชที่ต้องการปุ๋ยในปริมาณที่น้อยเมื่อเทียบกับไม้ดอกชนิดอื่น นิยมใช้ปุ๋ยเม็ดละลายช้าการให้ปุ๋ยช่วงแรกเมื่อต้นยังเล็กใช้ปุ๋ยที่มีสูตร ธาตุไนโตรเจนสูง เช่น ปุ๋ยน้ำสูตร15-5-5 หรือปุ๋ยสูตรเสมอ 15-15-15 ทุกๆ 2 สัปดาห์ ประมาณ 1 เดือนจึงเริ่มมีใบสีเขียว พร้อมที่จะออกดอกใช้ปุ๋ยเร่งดอกสูตร 6-24-24 ทุกๆ 2 สัปดาห์ประมาณ 45 วัน จะออดดอกชุดแรก หลังจากนั้นบำรุงต้นโดยใช้ปุ๋ยสูตรเสมอ 16-16-16 1 เดือนต่อครั้ง และให้ธาตุอาหารเสริม เช่น minerass ที่มีธาตุโบรอน (B),แมงกานีส (Mn),เหล็ก (Fe),สังกะสี (Zn),ทองแดง ( Cu),และโมลิบดีนัม (Mo)ประมาณ 3 เดือนต่อครั้ง
การขยายพันธุ์ ชวนชมทำได้ 2 วิธี คือ การขยายพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศ เช่น การเสียบกิ่ง ตอนกิ่ง และปักชำ เป็นต้น ต้นพืชที่ได้จะมีลักษณะเหมือนเดิมทุกประการเป็นการขยายพันธุ์ที่มีวัตถุประสงค์เชิงการค้า ส่วนอีกวิธีคือ การขยายพันธุ์แบบอาศัยเพศโดยการผสมเกสร ลูกผสมที่ได้จะมีความแปรปรวนทางพันธุกรรมสูงในด้านรูปทรง ใบ ดอก และสี ที่แตกต่างจากต้นพ่อพันธุ์และแม่พันธุ์ เป็นการสร้างลูกผสมใหม่ออกมาเพื่อคัดเลือกต้นที่มีลักษณะดีตามความต้องการของผู้ปลูกเลี้ยง
โรคและแมลงศัตรู ถึงแม้ชวนชมจะเป็นพืชที่ทนทานต่อความแห้งแล้ง มีโรคและแมลงรบกวนไม่มากเท่าไหร่ แต่ถ้าไม่ได้รับการดูแลเอาใจใส่ให้ดี ต้นชวนชมอาจมีการชะงักการเจริญเติบโต ทรุดโทรม และออกดอกน้อยลง ถ้าเรารู้วิธีการป้องกันแก้ไข หน้าฝนชวนชมก็จะเกิดโรคใบจุด ป้องกันโดยการไว้ที่โล่ง มีอากาศถ่ายเทสะดวกและมีการใช้ยาฆ่าเชื้อรา หรือใช้วิธีการทำหลังคาพลาสติกไว้คลุมห้างหรือร้านที่วางชวนชมอีกทีเป็นวิธีป้องกันสำคัญที่ไม่ทำให้เปลืองยา ส่วนเพลี้ยไฟ ไรแดง จะใช้ยาสารเคมีช่วย แต่ที่สำคัญที่สุดควรดูแลอย่างใกล้ชิดก่อนที่แมลงเกิดก่อนแล้วค่อยแก้ไขเพราะอาจจะทำให้เสียหายมากแก้ไขไม่ทัน
